
Ha'a-poto-ra'a-parau
Taunoa ē o Fari'ipiti, e tau noa te 'uru. Tō na mau tupuna. E tautai pātia 'āuri (pa'ati, tarao, ume), e rama i ni'a i te a'au. Fari'ipiti, e vāhi tanura'a tō nō John Brander. Taraho'i, te vāhi fārereira'a huira'atira. Te moni rū'au. Te ma'i rahi i tupu i Tahiti. Te pahī o Navua. Te tahi parau tei mo'e i teie nei mahana : « E tāpae mai i te fare, e tāmā'a ». E parau fa'aitoito i te u'i 'āpī.
Résumé
Taunoa et Fari'ipiti, l’arbre à pain pousse en abondance. Des propos au sujet de ces ancêtres. La pêche au harpon (du poisson perroquet, de la loche camouflée, du naso unicornis) la pêche au flambeau, une pêche de nuit récifale. Fari'ipiti, plantation de canne à sucre de John Brander. Fari'ipiti côté montagne avec ses arbres fruitiers et légumes (l’arbre à pain, les variétés de bananes, les avocatiers, les manguiers). Taraho'i, lieu de rencontre de la population. Les allocations retraite. Les ravages de la grippe à Tahiti. Le paquebot « Navua ». Une expression culturelle pour accueillir un visiteur et l’inviter à partager un repas, qui n’existe plus aujourd’hui. Parole d’encouragement aux jeunes d’aujourd’hui.
Te mau vāhi i fa'ahitihia / Lieux évoqués : Fari'ipiti, Taunoa, Taraho'i, Tahiti.
Henry Charley ESTALL e ta'ata tumu nō Fari'ipiti i te fenua nō Tahiti.
E uiuira'a mana'o tei tupu i Pape'ete (te aroā Adams nō Fari'ipiti) i te fenua nō Tahiti.
Henry Charley ESTALL est originaire de Fari'ipiti sur l’île de Tahiti.
Interview réalisée à Pape'ete (quartier ADAMS de Fari'ipiti) sur l’île de Tahiti.
Matahiti fānaura'a nō te ta'ata fa'ati'a / Année de naissance du témoin: 1906.
Te mau reo / Langues : Reo tahiti.
Te ta'ata fa'ati'a Henry Charley Estall
Te mau rāve'a / Données techniques :
Papa mātāmua / Support original : cassette audio
Ta'ata-uiui / Collecteur: Cocoly Lehartel
Ta'ata pāpa'i parau / Rédacteur de la fiche : Fabiola Itchner
Tāpa'o-niu / Côte : SEE0229 / VAT013
Maorora'a / Durée : 28 miniti / minutes
Matahiti huihuira'a / Année de collecte : 1987
Faufa'a ha'aputu nō / Fonds : PSPE – Programme de Sauvetage du Patrimoine Ethnographique
Te ha'a nūmerara'a 'e te fa'a'ohipara'a i te haruharura'a parau tumu / Numérisation et traitement de l'enregistrement original : Tuhiva Lambert